पोखरा, १ कात्तिक/ सडकको कालोपत्रे पीचमै रातो घेरो लगाईएको छ । राजमार्गदेखि भित्री सडक सञ्जालमा समेत रातो घेरो छ । घेरो अनुसार नै खानेपानीको पाईप विस्तार गरिने छ । खानेपानीको पाईप विस्तारले फेरी एक पटक कालोपत्रे पीच भत्किने छ ।
नेपाल खानेपानी संस्थानको पाईप विछ्याउने योजना भने जापानीज सहयोगी संस्था जाईकाको आर्थिक सहयोगमा गरिने छ । योजना तीन वर्षभित्रमा सक्ने गरी काम गरिदैं छ ।
खानेपानीको समस्या विकराल नै छ । नियमित पानीको सहज आपूर्ति छैन् । आपूर्ति केही दिन विराएर हुने गरेको छ । त्यसबाटै गुजारा चलाउनुपर्ने बाध्यता छ । जाईकाको खानेपानी योजना पुरा भएपछि खानेपानीको समस्या समाधान मात्रै नभई शुद्ध खानेपानी आपूर्ति हुने विश्वास छ । जाईकाको सहयोगमा खानेपानीको मुहान मर्दीखोलादेखि बजार क्षेत्रका विभिन्न ठाँउमा पाईप लाईन विस्तार गरिने छ । विस्तार गरिने पाईप लाईन अधिकांश कालोपत्रे सडकमै पर्छ ।
जाईकाको सहयोगमा खानेपानीको मुख्य वितरण लाईन, सर्भिस लाईन विस्तार गरिने नेपाल खानेपानी संस्थानका प्रमुख निरन महर्जनले सुनाए । उनका अनुसार ११० किलोमिटर पाईप विस्तार गरिने छ । ‘१३ किलोमिटर ट्रान्समिसन लाईन र ९ किलोमिटर मुख्य वितरण लाईन विस्तार गर्ने योजना छ ।’ उनले भने–‘तीन वर्षभित्रमा पुरा गर्ने अठोटसहित काम शुरु भईसकेको छ ।’ उनले लक्षित प्रगति अनुसार ८ प्रतिशतको काम भईसकेको छ । ‘हामीले ९.१७ प्रतिशत काम गर्ने योजना हो । तर ८ प्रतिशत पुरा गर्यौं ।’ उनको भनाई थियो ।
खानेपानीको मुहान मर्दी खोलाको ड्याम भन्दा केही तल ग्रिड च्याम्बर निर्माण गरिने छ । पुरुन्चौरमा प्रशोधन केन्द्र निर्माण गरिने छ । त्यसपछि पोखरा–५ स्थित पस्र्याङ, पोखरा १५ कोलपाटन र पोखरा–११ फुलबारीमा पानी ट्यांकी निर्माण गरिने योजना रहेको उनले बताए । निर्माण गरिने एउटा ट्यांकी २० लाख लिटर क्षमताको हुने छ ।
‘पाईप १९ वटा वडाका कालोपत्रे सडकको पीच खनेर विछ्याउने छ । त्यसको लागि रेखांकन गर्ने काम भईसकेको छ ।’ उनले भने–‘सडक किनारको फुटपाथमा सर्भिस लाईन सेन्टर(च्याम्बर) बनाईने छ ।’ मुख्य बजार क्षेत्र महेन्द्रपुल, चिप्लेढुंगा लगायतका ठाँउहरुमा फुटपाथमा सर्भिस लाईनको लागि काम गरिने उनले बताए ।
गत वर्ष खानेपानी संस्थानले सृजनाचोकसम्म पाईप विस्तार गरेको थियो । यो वर्ष पृथ्वीचोकसम्म पाईप विस्तार गर्ने योजना छ । त्यसको लागि आवश्यक टेण्डर आह्वान गरिसकेको छ । १० इन्चको पाईप विस्तार गर्ने संस्थानले जनाएको छ । ‘खानेपानी ५० औं वर्षको योजना हो । त्यसैले सडककै पीचमा पाईप विछ्याउने काम हुने छ ।’ उनले भने । पाईप विस्तारको क्रममा राजमार्ग समेत खन्नुपर्ने अवस्था छ ।
पस्र्याङमा पाईप विस्तार गर्दा पोखरा–बाग्लुङ राजमार्ग सडक खण्डमा पर्छ । पोखरा–१५ कोलपाटन तर्फ विस्तार गर्दा पृथ्वीराजमार्ग सडक खण्ड खनेर लैजानुपर्ने बाध्यता रहेको संस्थानले जनाएको छ । ‘६ इन्चदेखि २० इन्चसम्मको पाईप विस्तार गर्ने छौं ।’ उनले भने–‘मणिपाल क्षेत्रमा पाईप विस्तारको काम केही टुग्याईसकिएको छ ।’ ५ अर्ब लागतको यो खानेपानीको योजना सन २०२१को अन्त्यसम्ममा टुग्याउने लक्ष्य छ । पोखरामा दैनिक साढे चारकरोड लिटर पानीको माग छ ।
योजनाले प्रशोधन हुने बताउँदै उनले पानीको मात्रा बढाउने योजना समेत रहेको उल्लेख गरे । ‘क्षेत्र हेरेर दैनिक ४ देखि ८ घण्टा पानी आपूर्ति हुने गरेको छ ।’ उनको भनाई थियो–‘केही ठाँउमा भने दिन विराएर आपूर्ति हुदैं आएको छ ।’ संस्थानका प्रमुख महर्जनले पोखरा महानगरपालिकाको ३३ वटैवडामा पाईपको उचित व्यवस्थापन गरेर खानेपानी व्यवस्थापनको जिम्मेवारी संस्थानले नै गर्ने जनाए ।
प्रमुख महर्जनले हिउँदमा समेत पोखरामा १० करोड लिटर पानीको आपूर्तिको लागि अध्ययन तयारी गरिएको बताए । ‘हर्पन खोला र विजयपुर खोलाबाट १/१ करोड लिटर पानीको आपूर्ति गर्न सकिने विषयमा अध्ययन गरिदैं छ ।’ उनले भने–‘अध्ययनपछिको रिपोर्ट अनुसार काम गर्ने तयारी छ ।’
पोखरा खानेपानी संस्थानमा अहिले झण्डै ४० हजारको हाराहारीमा धारा जडान गरिएको तथ्यांक छ । मर्दीखोला, भोटीखोला, कालीमुढा र बालधाराबाट पानी वितरण हुदैं आएको छ । त्यसै गरी ५ वटा बोरिङ(फुलबारी, पार्दी, हिमालीटोल, चाउथे र माटेपानी)को पानी समेत पाईप मार्फत विरण हुदैं आएको संस्थानले जनाएको छ ।